Wacław Potocki
_
Mimo całej swej pobożności, mającej nieraz cechy „kruchcianej dewocyji”, Potocki nie jest ani fanatykiem, jak o tym świadczy tchnący tolerancją ustęp mowy Muftego, ani też
nie jest wcale pokornym sługą hierarchii duchownej, której pretensje do kierownictwa świeckimi sprawami ostro, jak widzieliśmy, potępia, a obyczaje i wady surowej niejednokrotnie
poddaje krytyce, nie oszczędzając nawet samej głowy Kościoła. „[...] cóż mi po opończy, gdy już zmoknę do nici?
” powiada drwiąco z okoliczności odpowiedzi papieża, który zbył poselstwo polskie proszące go o zasiłki na wojnę z Turkami obietnicą udzielenia takowych wtedy, gdy cesarz
skończy wojnę z heretykami (toczącą się podówczas trzydziestoletnią wojnę).
O kilka stron potem spod tego samego pióra wyszła przecie modlitwa nacechowana tak wybitnie mistyczną pobożnością owej epoki:
_Patrz na polskich patronów, patrz na naszych ziomków
_
_Pokorę, a nie spuszczaj biczów swych ułomków!
_
_Patrz na świecznik swej chwały, który w tej Koronie _
_Ogniem niezagaszony ku czci Twojej płonie; _
_I chociaż przez złość nasze, przez nasze niecnoty _
_Często go w oczu
Twoich zaciemiają knoty, _
_Utnij knot, masz nożyce miłosierdzia w ręce, _
_Że nie zgasisz, ufamy Jezusowej męce.
_
Potęga turecka to Goliat, a Polska to Dawid
_, którego armata —_
_Pięć kamyczków i proca; lecz przy Twej pomocy _
_Może ufać tym piąciom kamyczkom i procy; _
_Bo
węgłowemu każdy rówien z nich kamieniu, _
_Co ich jest w Zbawiciela naszego imieniu.
_
Sprzeczność to pozorna tylko, bo właśnie ta gorąca i szczera pobożność, ta siła religijnego uczucia, jaką spotykamy u Potockiego, stała się źródłem tych surowych sądów o
duchowieństwie, którego życie było dalekim od ideału kapłana, jakiego sobie przedstawił poeta.
Jest to zresztą jedną z cech wyróżniających pobożność mistyczną średniowieczną i dawną staropolską od nowoczesnej, z klerykalizmem zespolonej dewocji.
<<Poprzednia 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 100 | 101 Nastepna>>