Wacław Potocki
] chrzęst tylko i szelest słychać było cichy, _
_Gdy naszy ławą brali pogaństwo na sztychy; _
_Żaden swego nie chybi i trzech drugi dzieje, _
_Że im ciepłe wątroby kipią na
tuleje; _
_Trzask potem i zgrzyt ostry, gdy po same pałki _
_Kruszyły się kopije w trupach na kawałki; _
_Pełno ran, pełno śmierci; wiązną konie w mięsie, _
_Krew się
zsiadła na ziemi galaretą trzęsie, _
_Ludzie się nie dobici w swoich kiszkach plącą, _
_Drudzy chlipią z paszczeki posokę gorącą.
_
Podczas bowiem, gdy „Turczyn tylko dzwoni po zbrojach hartowanych”,
_[...
] nasz gdzie tnie, tam rana; gdzie pchnie, dziura w ciele; _
_W łeb, w pierś, w brzuch, gdzie się nada, rąbią, kolą śmiele.
_
I to pisze nie żołnierz z rzemiosła, jak Pasek, który połowę życia strawił na wojnach, lecz spokojny, pobożny ziemianin małopolski, „rycerz do miecza przypasany”, według
wyrażenia Kochanowskiego, pobudzony jedynie religijno-patriotycznym zapałem, a w pewnej cząstce może i wspomnieniami własnych czynów i przygód bojowych.
Już to, że i sam dobrze władał koniem i szablą w młodości, i nieraz zapewne w czasie szwedzkich i kozackich wojen wypróbował swe męstwo — o tym świadczą liczne obrazki
bojowych epizodów, których przedmiotem są mężne czyny i śmiałe harce rycerzy polskich, a właściwie małopolskich; bo czy to przez szczególne przywiązanie do swej prowincji i
chęć wykazania jej wyższości nad innymi częściami Rzeczypospolitej, czy też dlatego, że ustne i piśmienne opowieści, którymi się posiłkował, pochodząc od krewnych i
sąsiadów, także pomijały czyny rycerstwa innych stron kraju, Potocki uwydatnia z wielką troskliwością bohaterstwo i zasługi samych niemal Małopolan.
Pierwsze miejsce naturalnie zajmuje tu Lubomirski, który — nie tylko jako pomocnik Chodkiewicza i jego następca po zgonie — kieruje bardzo rozumnie działaniami wojennymi, ale i sam
„we lwiej piersi ono serce żywe” i krew młodą, która igra tym więcej, „im bliżej czuje pole sławy swej”.
<<Poprzednia 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 100 | 101 Nastepna>>